بررسی آثار سیاست های حمایتی بخش کشاورزی بر تنوع زراعی در ایران

بخش کشاورزی از مهمترین بخش های اقتصاد کشور است واهداف متعددی در سطح کلان را دنبال می کند. کشت محصولات کشاورزی در یک منطقه باید با توجه به منابع موجود، قیمت محصولات، هزینه های تولید، عملکرد محصول، نیاز کشور و سیاست های درست انجام شود. در این بین، دولت می تواند با حمایت و عدم حمایت خود، تولید و سطح زیر کشت محصولات مختلف را تغییر دهد. این مطالعه اثر سیاست های حمایتی دولت را بر تنوع زراعی در بخش کشاورزی ایران طی دوره 1389-1361 مورد بررسی قرار داده است. به این منظور، شاخص هرفیندال برای تعیین میزان تنوع و شاخص معیار کلی حمایت (ams) برای محاسبه میزان حمایت در بخش کشاورزی استفاده شد. برای برآورد مدل در این مطالعه از رهیافت همجمعی جوهانسون-جوسیلیوس استفاده شده است. بر اساس یافته های این پژوهش بخش زراعت ایران هر ساله دارای تنوع زراعی در الگوی کشت خود می باشد. سیاست قیمتی اثر مثبت و معنی داری بر تنوع زراعی گذاشته است، همچنین سیاست-های غیر قیمتی نیز دارای اثر مثبت و معنی دار اما شدیدتری نسبت به سیاست های قیمتی بر تنوع زراعی بوده اند. سیاست های حمایتی در کشور و افزایش خالص واردات محصولات کشاورزی به عنوان عوامل کاهش تنوع الگوی زراعی شناخته شده اند. همچنین افزایش نوسان در قیمت محصولات کشاورزی و هزینه های تولید به همراه افزایش در ارزش افزوده بخش زراعت از عواملی هستند که تنوع زراعی را افزایش می دهند. ضریب تعدیل خطای کوتاه مدت نیز حاکی از آن است که حدود دو نیم سال طول می کشد تا خطای کوتاه مدت تعدیل شده و به رابطه تعادلی بلند مدت برسد حمایت از بخش کشاورزی باید روندی حساب شده داشته باشد و دولت باید سیاست های جانشینی را بر کشاورزان اعمال کند تا نه تنوع زراعی کشور دست خوش کاهش شود و نه به عواملی همچون امنیت غذایی و بهره وری آسیبی وارد آید.